ابوالقاسمی: هنگام تقلید از قرائت اساتید؛ مقلد باید ویژگی سنی را در نظر بگیرد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو قرآن؛ اولین سمینار سنجش سلامت صدا با محوریت تلاوت قرآن و مداحی با حضور احمد ابوالقاسمی؛ مدیر رادیو قرآن، صولتی؛ پزشك طب سنتی، علیرضا پوراستاد؛ خواننده و نسیم احمدی آسیب؛ شناس صدا، روز گذشته جمعه، 16 شهریورماه در ساختمان اداری سازمان صدا و سیما برگزار شد.
در این جلسه در رابطه موضوعات مكانیسم تولید صدا، آسیب‌های صوتی، ارزیابی و تشخیص آسیب‌های صوتی، آموزش(صداسازی، تقویت صوت، تكنیك‌های اجرا)، پیشگیری از آسیب‌های صوتی و خدمات درمانی( دارویی، جراحی، توانبخشی) صحبت شد.
احمدابوالقاسمی، مدیر رادیو قرآن در ابتدای جلسه در رابطه با تخصص صدا بیان كرد: در سفرهای مختلفی كه به كشورهای گوناگون داشتم، دریافتم كه مردم ما كمتر به تخصص احترام می‌گذارند و هر كس به هرچیزی كه خود به نتیجه رسیده عمل می‌كند كه این موضوع یكی از ضعف‌های مردم ما است.
ابوالقاسمی تصریح كرد: صدای بنده در این زمینه به شدت آسیب دید و نمونه‌های زیادی مانند خودم دیدم كه اگر امثال این جلسات زودتر برگزار می‌شد این آسیب‌ها كمتر رخ می‌داد.
این قاری بین‌المللی افزود: امروز در تلاوت، تقلید از صدا پیشگان نسبت به لحن‌پیشگان بیشتر شده است. در تلاوت قرآن افراد به دو دسته تقسیم می‌شوند، افرادی كه قدرت صوت دارند و یا افرادی كه از قدرت هنرهای لحنی و تكنیك‌های صوتی استفاده می‌كنند. متآسفانه اكنون تقلید از كسانی كه با قدرت صوت محفلی را گرم می‌كنند بیشتر شده و طبیعتٱ آسیب نیز بیشتر شده است.
وی با اشاره به تجربیات چند ساله‌اش از آموزش و جلسه داری تصریح كرد: قصد دارم تجربیاتی را كه برای بهبود حنجره‌ام در این مدت لمس كرده‌ام را در اختیار شما قرار دهم. در این سال‌ها كسی را ندیده‌ام كه از مصطفی اسماعیل تقلید كند و صدایش آسیب ببیند. این موضوع بخاطر ساختار، مدل لحنی و نوع كاربری صوت‌اش است. نوع سبكی كه می‌تواند متنوع باشد راه‌های فرار بسیاری را در هنگام خطرناك خواندن برای قاری باز می‌كند اما سبك‌هایی كه امكان تغییر در آنها نیست قاری را وادار می‌كند با وجود آسیب‌های موجود تلاوت را ادامه دهد.
در تقلید به سن كسی كه از او تقلید می‌كنیم توجه كنیم
ابوالقاسمی گفت: در تقلید از یك قاری یا مداح باید به سن كسی كه از او تقلید می‌كنیم توجه كنیم مثلاً عبدالباسط در سن 50 سالگی‌اش نمی‌توانست مانند سن 30 سالگی خودش بخواند پس قطعاً یك قاری 50 ساله نیز نمی‌تواند از 30 سالگی او تقلید كند. تقلیدهای بدون ضابطه و پیشنهادی كه در جلسات سنتی رخ می‌دهد سبب شده تا صدای بسیاری را از دست بدهیم و اهمیت صدا را نشناسیم. همچنین، در كلاس‌های كشور ما فقط به آموزش الحان توجه شده است و خدا را شكر تا كنون كسی مدعی آموزش صوت نشده است كه اگر چنین مدعی با افراد بدون تخصص به‌وجود می‌آمد مشكلات بیشتری را در این زمینه داشتیم.
تقلید كردن صدا بسیار راحت است ولی اجرا كردنش صدا لازم دارد
وی بیان كرد: قاریان باید به این نتیجه برسند كه اهمیت تخصص در حنجره از موارد دیگر بیشتر است. كپی كردن كردن سخت‌ترین آهنگ‌هایی كه توسط قاریان جهان اجرا شده بیشتر از سه دقیقه طول نمی‌كشد اما ممكن است در طی 30 سال هم نتوانیم آن را اجرا كنیم. یعنی تقلید كردن صدا بسیار راحت است ولی اجرا كردنش صدا لازم دارد، آن هم صدای كه امكانات و توانمندی‌های آن را بدانیم و كنترل كردن و خروج صحیح‌اش را نیز بلد باشم.

مدیر رادیو قرآن اظهار كرد: حنجره عضوی است كه دیده نمی‌شود و بدون تخصص متوجه نمی‌شویم هنگام خواندن چه زجر و چالشی را تحمل می‌كند. به علت عادت‌های غلط در تقلید و تمرین، در سن 30 سالگی كه بودم حنجره‌ام دیگر یاری‌ام نمی‌كرد و نهایت موفقیتم این بود كه توانستم 17 دقیقه بدون اینكه صدایم بگیرد تلاوت كنم اما الان كه 50 سال دارم، 45 دقیقه بدون اخلال می‌خوانم و این یعنی اینكه كه قاعده برعكس شده است یعنی اگر طبق گذشته پیش رفته بودم الان دو دقیقه بیشتر نمی‌توانستم تلاوت كنم اما در این سال‌ها اتفاقاتی افتاده كه این قاعده عوض شده است.
این قاری بین‌المللی عنوان كرد: ما حتی دویدن را هم بلد نیستیم چه كسی مدعی است كه می‌تواند بدون هزینه و با تكنیك‌های بالا، سریع و بدون ایراد بدود؟ ما فكر می‌كنیم بلد هستیم خوب بدویم و اگر بعد از عمری دویدن به پزشك مراجعه كنیم خواهیم دید كه دویدنمان چقدر مشكل دارد. حالا چه‌برسد به صوت كه قابل دیدن هم نیست.
نوع كاربری صدا در بین مداحان بسیار خطرناك شده است
ابوالقاسمی گفت: اختلال‌های حنجره به راحتی شناخته می‌شوند و به راحتی درمان می‌شوند. اما متاسفانه نوع كاربری صدا در بین مداحان بسیار خطرناك شده است. لذا زمانی كه این مشكل را پیگیری می‌كردم در جمعی گفتم، عارضه صوتی شدید در بین مداحان زیر 25 سال بسیار زیاد شده است. فردی گفت:« فدای امام حسین(ع)»، این امر درست است و ما برای ارباب سر نیز می‌دهیم. اما چرا من مداح بعد از درك موضوع عزاداری و چند سال خواندن در این دستگاه بخاطره مشكل حنجره نتوانم بخوانم و حسرت بخورم؟ حیف نیست در مداحی استاد بشویم ولی دیگر نتوانیم بخوانیم؟ مشكل استفاده سنگین و بی‌رویه از حنجره در ماه محرم بسیار زیادتر است. اگر امام حسین(ع) هم می‌خواست اینگونه فكر كند در مكه می‌ماند و ترور می‌شد. اما زمانی كه دید خون‌اش بیهوده ریخته می‌شود فرار هوشمندانه‌ای كرد تا خون‌اش تا هزاران سال اثر گذار باشد.
وی ادامه داد: لذا مداح نیز باید این هوشمندی را داشته باشد و جوری از حنجره‌اش استفاده كند كه زمانی كه استاد شد و تجربیات لازم خواندن را به‌دست آورد صدایی برایش مانده باشد تا بتواند بخواند نه اینكه حسرت خواندن بخورد.
تنها اختلاف خواندن یك مداح و قاری در طول خواندن است
این قاری بین‌المللی اظهار كرد: زمانی اشتراكات و تفاوت‌های مداحی و قرائت را مقایسه كردم و دریافتم كه تنها تفاوت خواندن یك مداح و قاری در طول خواندن است در مداحی بیشتر از 10 تا 15 ثانیه نمی‌خوانیم و اگر قاری بلد نباشد نفس بگیرد، نفس را با حنجره نگه‌می‌دارد و حنجره را قفل می‌كند كه آسیب‌ها از همین‌جا شروع می‌شود. و پیدا كردن این اختلاف سبب شد تا بتوانم ایراد حنجره‌ام را متوجه شوم و تا حدودی درمان كنم.
مدیر رادیو قرآن اظهار كرد: حرف من این است كه چرا همان ابتدای كار نباید به جوان 20 ساله همه فنون صدا را آموزش دهیم تا آسیبی نبیند؟ چرا این تجربیات با خراب شدن حنجره‌ در اوج جوانی و با گذشت 30 سال به دست آمد؟ الان دیگر سن بالا رفته و حنجره كارایی 30 سال گذشته را ندارد و این مشكل فقط برای من نبود و افراد بسیاری را دیده‌ام كه بخاطر تقلید اشتباه با این مشكل مواجهه شده‌اند.
وی افزود: همین دلایل سبب شد تا جلسات و سمینارهای صدا شناسی را برگزار كنیم و این یك فرصت مناسبی است كه این موضوع به صورت جدی مورد ارزیابی قرار گیرد و به این باور برسیم كه كار كرد حنجره، كار كردی آسان نیست.
ابوالقاسمی با اشاره به تجربه شخصی‌اش در زمینه صدا گفت: بعضی از صداها را بدون حالت به معنی حالت خاص نداشتن نام گذاری كرده‌ام زیرا در این صداها هركسی كه بخواهد از كسی تقلید كند ضرورتاً از صدا تقلید نمی‌كند به‌طور مثال صدای «مصطفی اسماعیل» از این نوع است. اما هر كسی بخواهد از«طبلاوی» تقلید كند مجبور است فشارهایی به حنجره بیاورد تا آن صدای خاص از حنجره خارج شود كه این یك كارای غلط از حنجره محسوب می‌شود. در تقلید نباید از رنگ صدا تقلید كرد صدای مصطفی اسماعیل بدون حالت است واین به معنی بی‌ارزش بدون صدا نیست درواقع یعنی برای تقلید از این صدا فشار كمتری به حنجره می‌آید لذا در تقلید از ایشان حنجره كمتر خسته می‌شود تا در تقلید از «شحات» كه آسیب بیشتری به حنجره می‌زند.

وی در پایان گفت: موضوع استفاده از صوت سخت است و نیاز به مشاوره دارد كه باید این امر را به دیگران نیز آموزش دهیم تا از صداها زیادی استفاده نكنیم و در این موضوع فداكاری نكنیم تا برای سن 40 تا 60 سالگی نیز صدای باقی بماند.