با حسین ماكنعلی از تهیه‌كنندگان پیشكسوت رادیو خاطرات و برنامه‌های جذابش را مرور كردیم عشق رادیو بازنشستگی ندارد

ماكنعلی همچنین در ادامه فعالیت‌های خود در معاونت صدای جمهوری اسلامی ایران، تجربه كار در شبكه‌های مختلف رادیویی را كسب كرده و فعالیت‌های مستمر و گسترده‌ای را در این شبكه‌ها داشته است. اوهمچنین در بخش‌هایی ازمعاونت صدا به عنوان مدیر مشغول به كار بوده است.این تهیه‌كننده پیشكسوت رادیوكه اكنون حدود28سال است به‌عنوان تهیه‌كننده، سردبیر، برنامه‌ساز و نویسنده در شبكه‌های رادیویی فعالیت می‌كند، درگفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم ازدوران كاری و فعالیت‌هایش، روایت‌ها و خاطراتی را بیان كرده است كه با هم می‌خوانیم.

از انتخابات تا دلنوازان
حسین ماكنعلی در تشریح فعالیت‌های خود درشبكه‌های مختلف رادیو به شاخص‌ترین آنها اشاره كرد و گفت: در برنامه‌های زیادی در رادیو به عنوان تهیه‌كننده، سردبیر، نویسنده و برنامه‌ساز فعالیت داشته‌ام. از جمله درهمه برنامه‌های سیاسی معاونت صدا در حوزه انتخابات از سال 76تاكنون به عنوان تهیه‌كننده، برنامه‌ساز، نویسنده و سردبیر مشغول به كار بوده‌ام و همچنان فعالیت می‌كنم.ماكنعلی ادامه داد: در برنامه‌های شاخص رادیو، مانند «سلام ایران» به عنوان سردبیر، تهیه‌كننده و هماهنگ‌كننده كار كرده‌ام و به‌طور مستمر در این برنامه فعال بوده‌ام. همچنین، برنامه دلنوازان یكی از برنامه‌هایی بود كه بسیار به آن علاقه داشتم و ساعت 13:30 تا 14 پخش می‌شد. این برنامه به موسیقی فاخر ایران می‌پرداخت و با بهره‌گیری از آرشیو معاونت صدا، از موسیقی‌های فاخر ایرانی استفاده می‌كردیم. «دلنوازان» جزو معدود برنامه‌های رادیویی در آن مقطع بود كه بسیار مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و در حال حاضر حدود 1200تا 1300 قسمت از این برنامه در آرشیو معاونت صدا موجود است. برنامه‌های دیگری نیز مانند برنامه‌های نیمروزی رادیو وجود داشت كه در آنها فعالیت داشتم. همچنین در رادیو پیام به‌طور ثابت و مستمر در روزهای پنجشنبه، مسئولیت تهیه و سردبیری برنامه عصرگاهی را بر عهده داشتم.

صوت، ابزار اصلی تهیه‌كننده رادیویی است
اگر بخواهیم به تفاوت‌های تهیه‌كنندگی در رادیو با تلویزیون بپردازیم، به نظر من كارتهیه دررادیو معادل كارگردانی در تلویزیون است، با این تفاوت كه در رادیو تنها صدا وجوددارد.یك تهیه‌كننده رادیویی باید بسیار هنرمند باشد تا با استفاده از عوامل و نشانه‌های صوتی بتواند یك برنامه رادیویی بسازد. در واقع، یك برنامه رادیویی تركیبی از كلام، موسیقی، افكت‌ها و حتی سكوت است كه در كنار هم قرار می‌گیرد تا یك اثر شنیداری خلق كند. در مقابل، در تلویزیون جذابیت‌های تصویری و صوتی و بسیاری از مسائل دیگر می‌تواند به محتوا كمك كند. اما در رادیو، تنها و تنها صوت وجود دارد. به همین دلیل است كه گفته می‌شود صداست كه می‌ماند. تصویر ممكن است در كسری از ثانیه از ذهن مخاطب خارج شود، اما یك پیام صوتی می‌تواند در ناخودآگاه فرد نفوذ كند و سال‌ها در ذهن او باقی بماند. علاوه بر این، معمولا 99 درصد تهیه‌كنندگان تلویزیونی همكار ما تهیه‌كنندگان مالی هستند و مدیریت مالی پروژه را بر عهده دارند. اگرچه در برخی موارد نظر محتوایی می‌دهند، اما خیلی در محتوای برنامه دخالت ندارند. در واقع، كارگردان برنامه تلویزیونی است كه در چیدمان برنامه و انجام كارهای اساسی هنری نقش دارد.

بدون خط‌خوردگی» در رادیو گفت‌وگو
در 47 سالگی به افتخار بازنشستگی نائل شدم. اگرچه با توجه به قوانین سازمان صداوسیما بازنشسته شده‌ام، اما از نظر برنامه‌سازی و برنامه‌سازان، چیزی به عنوان بازنشستگی نمی‌شناسم. اگر شما برنامه‌ساز رادیو و تلویزیون باشید و حتی در بدنه صداوسیما یا معاونت صدا مشغول نباشید، به هر حال آن روحیه برنامه‌سازی و تولید برنامه به عنوان تهیه‌كننده و شرایط فعلی فضای مجازی این اجازه را نمی‌دهد كه خود را بازنشسته بدانید. به هر حال، شما مشغول به كار می‌شوید و بخشی از وظایف رسانه‌ای خود را بر عهده می‌گیرید. در حال حاضر، من در فضای مجازی فعالیت دارم و همچنین در سازمان صداوسیما در شبكه رادیویی گفت‌وگو مشغول به كار هستم. از زمان افتتاح این رادیو با این شبكه همكاری داشتم و هم‌اكنون تهیه‌كنندگی برنامه بدون خط خوردگی رادیو گفت‌وگو را بر عهده دارم. این برنامه، یك برنامه بسیار خوب و پرمحتوای سیاسی است كه به مسائل روز ایران و جهان می‌پردازد و یكی از معدود برنامه‌هایی است كه بسیاری از مسئولان، نمایندگان مجلس و كارشناسان خبره در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و دین و سیاست به‌طور مستمر با آن همكاری دارند. برنامه «بدون خط خوردگی» از ساعت 19 تا 20 هر روز شنبه تا چهارشنبه روی آنتن شبكه رادیویی گفت‌وگو می‌رود. همچنین به عنوان نیروی برنامه‌ای، در حال حاضر با رادیو پیام به عنوان تهیه‌كننده برنامه‌های صبحگاهی و شامگاهی همكاری دارم.

خاطره با «به افق آفتاب» و «سلام ایران»
كار تهیه یك برنامه بسیار زیبا تحت عنوان «به‌افق آفتاب» رابرعهده داشتم كه برای من بسیار خاطره‌انگیز است. چند سال به عنوان تهیه‌كننده این برنامه فعالیت كردم وبه نظرم برنامه‌ای بسیار خوبی بود.اكنون سایر دوستان مسئولیت تهیه‌كنندگی آن را بر عهده دارند. همچنین، برنامه اذان‌گاهی ظهر نیز از جمله برنامه‌های دلچسب و خاطره‌انگیزی بود كه به عنوان تهیه‌كننده عهده‌دار آن بودم. در اینجا یادی می‌كنم از مرحوم نورشاهی كه افتخار شاگردی‌اش را در برنامه اذان‌گاهی داشتم. مدت‌ها با آقای نورشاهی در این برنامه همكاری كردم. همچنین آقای مرتضی حافظی، دوست بسیار خوبم و از گویندگان متبحر و توانمند رادیو، كه اكنون بازنشسته شده و دیگر فعالیتی ندارد و جزو بهترین گویندگان و صداپیشگان رادیو بودند. یكی از برنامه‌های شاخصی كه داشتم، «سلام ایران» بود كه با رویكردی انتقادی برای مخاطبان پخش می‌شد.خاطرات بسیارخوبی ازتهیه این برنامه دارم، زیرا در سلام ایران برخی از مسئولان را به چالش می‌كشیدیم و این موضوع عواقبی برای من داشت. از این رو، خاطرات تلخ و شیرین زیادی از آن برنامه دارم.

رادیو، رسانه‌ای بی‌رقیب
پادكست وفضای مجازی رقیب سرسختی برای رادیوهستند ودلیل این سرسختی به این واقعیت برمی‌گرددكه هرفردی درهرنقطه‌ای می‌تواند محتوا تولید كرده و آن را برای مخاطبان ارسال كند. به نظر من، در این عرصه ممكن است قدری كم‌كاری صورت گرفته باشد. ما به عنوان برنامه‌ساز، تهیه‌كننده و افراد رسانه‌ای تأثیرگذار باید تلاش بیشتری كنیم تا این بستر به فضایی تبدیل شود كه بتوانیم بیشترین و دقیق‌ترین محتوا را به مخاطبان‌مان ارائه دهیم. معمولا رسانه‌های زرد از پیام‌ها و محتواهایی استفاده می‌كنند كه مخاطب عام به راحتی می‌تواند با آنها ارتباط برقرار كند. بنابراین، ما باید طوری عمل كنیم كه محتوای تولیدی مورد پسند جامعه و مخاطبان عام باشد و برای آنها قابل پذیرش باشد. البته این رقیب سرسخت نمی‌تواند رادیو را از میدان خارج كند، زیرا رادیو یك رسانه گرم است و همچنان وجود خواهد داشت. بقا و پایداری رادیو به این دلیل است كه همه رسانه‌هایی كه تاكنون ظهور كرده‌اند، در راستای تكمیل رادیو حركت كرده‌اند و هیچ‌گاه رقیبی برای حذف آن نبوده‌اند. به نظر من، رادیو هیچ‌گاه از صحنه خارج نخواهد شد و بی‌رقیب است. امروزه در كشورهای اروپایی و آمریكا، رادیو جزو پرمخاطب‌ترین رسانه‌هاست، زیرا رادیو همیشه همراه مردم است و به دلیل دسترسی آسان آن در فضای مجازی و تلفن‌های همراه، استقبال مردم از رادیو زیاد است.

لزوم تربیت تهیه‌كنندگان رادیویی
حسین ماكنعلی، تهیه‌كننده با سابقه رادیو، گفت:متأسفانه طی سال‌های اخیر ازآموزش عقب مانده‌ایم. قبلا فردی كه قرار بود تهیه‌كننده رادیویی شود، مدت‌ها كار دستیاری و هماهنگی برنامه‌ها را انجام می‌داد و در كنار تهیه‌كنندگان آموزش‌های لازم را به‌صورت تجربی پشت سر می‌گذاشت. همچنین در معاونت صدا، كلاس‌هایی برای برنامه‌سازان و تهیه‌كنندگان جوان برگزار می‌شد. ما در كنار تهیه‌كنندگان قوی و اساتید بنام تهیه‌كنندگی سازمان آموزش دیدیم و كار تجربی كردیم. اما اكنون متأسفانه امر آموزش مغفول مانده است و ای كاش آموزش در داخل بدنه معاونت صدا صورت پذیرد. چراكه اكنون بسیاری از افراد از طریق آزمون كنكور سراسری جذب دانشگاه صداوسیما در رشته تهیه‌كنندگی رادیو می‌شوند، اما آموزش‌های دانشگاهی صرفا به‌صورت تئوری و درسی است و در واقع دانشجو به‌صورت عملی كار تهیه‌كنندگی انجام نمی‌دهد. این مشكلی است كه عزیزان دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی با آن مواجه می‌شوند و آمادگی لازم برای كار تهیه‌كنندگی را ندارند. به نظر من، باید در دانشگاه صداوسیما از اساتید خبره و تهیه‌كنندگان رادیو استفاده شود تا دانشجویان رشته تهیه‌كنندگی رادیو به‌صورت عملی نیز كار تهیه‌كنندگی را تجربه كنند. فردی كه می‌خواهد تهیه‌كننده رادیویی شود باید در فضای استودیو تنفس كند و با كاردراستودیو آشنا شود.به عبارتی،باید اذعان كنم كه دانشجویان رشته تهیه‌كنندگی رادیو در كلاس‌های تئوری به هیچ وجه نمی‌توانند یك تهیه‌كننده موفق شوند ونیاز به كارتجربی در استودیو و حضور در برنامه‌های زنده و تولیدی دارند. امیدوارم شرایط جدیدی در رادیو رقم بخورد و كسانی كه قصد دارند تهیه‌كننده رادیویی شوند، آموزش‌های عملی ببینندوچند سال رابه‌عنوان دستیار در كنار تهیه‌كنندگان با تجربه و پیشكسوت رادیو، آموزش‌های لازم را بگذرانند.