گپ وگفت «قاب كوچك» با «اردشیر منظم» دوبلور، صداپیشه و مجری دوبله همچنان جذاب است

اردشیر منظم، یكی ازصداپیشگان قدیمی است كه دوبله فیلم‌ها،پویانمایی‌ها و سریال‌های كارتونی بسیاری رادركارنامه هنری خود دارد. ازنمونه آثاراومی‌توان به«فوتبالیست ها»،«فردی مورچه سیاه»،«سفرهای میتی كومان»،«لوك‌خوش‌شانس»، «ماداگاسكار» و... اشاره كرد. او همچنین مدیر دوبلاژ «دور دنیا درهشتاد روز»بوده و ازسوی دیگر سابقه همكاری با شبكه‌های رادیویی ایران، تهران، صبا، ورزش و جوان را دارد. با این بازیگر و صداپیشه پیشكسوت، درباره چالش‌های دوبله و اجرا گفت‌وگو كردیم.

دوبله، یك پیكره سنتی
اردشیر منظم، در ابتدای صحبت‌هایش از وضعیت فعلی دوبلاژ و چالش‌های آن سخن می‌گوید و بیان می‌كند: دوبله همیشه وضعیت یكسانی داشته، فقط تغییراتی در گویندگان و مدیران دوبلاژ ایجاد شده، دوبله یك پیكره سنتی از صداوسیماست كه از سال‌ها قبل شروع شده و همچنان هم به قوت خودش باقی است.به نظرم دوبله روال خاص خودش رادارد.كاری است كه جلو می‌رود و سرانجامش مثل همیشه است،مثل آغازش.روزی كه كاری شروع می‌شود مثل پایانش است؛یعنی فردا بایك كار دیگر،یك شخصیت و یك فیلم دیگر شروع می‌شود و قرار است جای یك فرد دیگری صحبت شود. در دوبله براساس شخصیت‌هایی كه در داستان فیلم، انیمیشن یا سریال می‌آید، شما آنها را تغییر می‌دهید و فكر می‌كنید آفریننده آن هستید و لذت می‌برید. دوبله خیلی جذابیت دارد و اصلا كاری حوصله‌ سربر نیست. اگر فیلم یا داستان قشنگ باشد، اصلا خسته نمی‌شوید.

تفاوت در نمایش صدا
احتمالا شماهم زیاد درباره تفاوت كارصداپیشگان قدیمی ونسل جدید شنیده‌اید. منظم دراینباره توضیح می‌دهد: گویندگان قدیمی تكنیك كار را خوب می‌دانستند. مدیران دوبله افراد شایسته‌ای را برای كارهای‌شان انتخاب می‌كردند، درگذشته انتخاب مدیران دوبله خیلی زیر ذره‌بین بود. افراد تجربه بیشتری داشتند، در دو گزینه، یكی نحوه كار وتكنیك ودیگری داشتن دانش ادبیات گفتاری و نمایشی خیلی واقف بودند. نسل جدید با خیلی ازابزارهای دوبله و كار شاید آشنایی ندارد.خیلی سریع‌تر وارد كار می‌شنود، صرفا به خاطر این كه تكنیك این كار را بلد هستند می‌توانند این كار را انجام دهند؛ چیزی هم كه الان ما نیاز داریم سرعت است. اما در كل كسانی كه در حال حاضر در این كار مشغول هستند با مهارت از پس كار بر می‌آیند، ما گوینده‌های خیلی زبر و زرنگی داریم ولی به هر حال تفاوت‌شان با گوینده‌های قدیمی در این است كه آنها نمایش صدایشان خیلی بیشتر بود.

در گذشته انیمیشن‌ها اخلاقی‌تر بود
منظم درباره این كه چرا برخی از دوبله‌ها به‌ویژه دوبله‌های زیرزمینی به دل نمی‌نشیند و صداها اصلا به شخصیت داستان و فیلم‌ها نمی‌آید، بیان می‌كند: این‌كه دوبله فیلم‌ها متفاوت است،دلیلش بیشتر اهمیت دادن به كاراست.مثلا در گذشته تعریف مدیردوبلاژ از انیمیشن و كارتون خیلی واضح‌تر بودوجایگاه انیمیشن به‌عنوان یك ابزارفرهنگی كه می‌تواندریزترین نكات اخلاقی واجتماعی جامعه را نشان دهد،بهتر دیده می‌شد. خود نوع انیمیشن‌ها نیز اخلاقی‌تر بود وحس وحال بهتری داشت. به‌نظرم هرنسلی پذیرش یك نگاه فرهنگی خاصی را دارد.درحال حاضر هم همین طوری است. این نسلی كه در‌حال‌حاضر هستند،نگاه‌شان به هنربه یك شكل است و با گذشته كاملا فرق می‌كند؛ چون زمانه تغییر كرده و نیاز به زمان عوض شده است. آن وقت‌ها خیلی چیزها نبود كه الان هست،به همین دلیل سیرآب‌كردن كودكان، نوجوانان وجوان‌ها با ابزارهایی كه ما دراختیار داریم كاربسیار سخت ودشواری است.

گزارشگر فوتبالیست‌ها هستم
این صداپیشه در ادامه صحبت‌هایش درباره فعالیت‌های این روزهایش در دوبله می‌گوید: به‌تازگی اثری را برای شبكه سلامت دوبله كردم،یك فیلم داستانی درباره بیماری ابولابود.انیمیشن‌قدیمی«باغچه سبزیجات»چندسالی است كه دوبله آن ادامه‌دارد؛ شخصیت‌های این انیمیشن در یك باغچه به تصویر كشیده می‌شوند وبه شكل حیوانات هستند. علاوه بر اینها در حال حاضر دوبله «فوتبالیست‌ها» را كار می‌كنم كه گزارشگر آن هستم. از دیگر كارهایی كه این روزها دوبله آن را برعهده دارم «مهارت‌های زندگی» است كه من شخصیت اصلی را می‌گویم. كارتون مهارت‌های زندگی هم شامل داستان‌های روزمره یك خانواده است كه با زبانی كودكانه قصد آموزش مهارت‌های زندگی را به كودكان دارد. در هر قسمت از این مجموعه، داستانی تازه و آموزنده به نمایش گذاشته می‌شود.

دوبله حرفه بی‌مرزی است
صداپیشه «كارتون لوك خوش‌شانس» درخصوص این‌كه افراد ماندگار در این عرصه، چه مؤلفه‌ها و ویژگی‌هایی داشتند؟ می‌گوید: هركسی ذوق و سلیقه مخصوص خودش را دارد اما بهتر است بگویم آن كسانی كه ماندگار بودند، چه ویژگی‌هایی داشتند؟ هر كسی می‌تواند وارد این حرفه شود. این حرفه یك حرفه بی‌مرزی بوده و الان برعكس گذشته ورود به آن باز شده است. ما ویژگی افراد را باید براساس تسلط‌شان در اجرا ببینیم. هر‌كدام از دوبلورها می‌توانند دریك بخشی تسلط داشته باشند.نگاه ما به دوبلاژ اگر صرفا یك نگاه نمایشی باشد كه یك فیلم نمایشی دوبله شود، بله باید بگویم همه مهارت دارند، همه خیلی خوب هستندو توانایی‌های خاصی دارند. ولی معتقدم دوبلورها و كسانی كه در این حرفه هستند، باید دوبله مستند را بدانند، دوبله انیمیشن رابلد باشند، گویندگی رادیو را بدانند، دوبله موزیكال را بشناسند و همه اینها جزو این كار است. هریك از دوبلورها دریك فن و بخشی موفق هستند. ولی با این‌حال احساس می‌شود با توجه به گذشته خیلی فاصله زیادی نسبت به ایجاد ارتباط با تماشاچی وجود دارد.منظم درباره فعالیت مستمر تلویزیون در حوزه دوبله مطرح می‌كند: در فضای دوبلاژ، تلویزیون خیلی فعال است و خیلی خوب كارمی‌كنند.ولی انگار به نظر می‌آید كه دوبله وجود ندارد و كم شده، شاید فیلم‌هایی كه پخش می‌شود جایگاه و زمان پخش خوبی ندارند اما درهرصورت همه شبكه‌ها مشغول كار هستند. شبكه كودك كار خودش را می‌كند.شبكه نمایش، آی فیلم، شبكه امید و...همه كارشان را انجام می‌دهند.

ویژگی‌های یك گوینده خوب
این مجری و مدیر دوبلاژ سیما با بیان توصیه‌ها و پیشنهاداتی به علاقه‌مندان حرفه دوبله عنوان می‌كند: معمولا همه به صدا اهمیت می‌دهند، ولی به‌نظرم صدا یك ابزار كاری مثل لب ودهان است كه دراختیار ماست؛مثل خودكار،عینك،گوشی ومیكروفن كه افراد دراختیار دارند.خیلی‌ها هستند كه صدای خوبی دارند، ولی نمی‌توانند گوینده خوبی باشند.باید بازیگری باصدا رابلدبود.اگر بازیگران صدای خوبی داشته باشند، تكنیك را یاد بگیرند، با تمرین زیاد می‌توانند رشد كنند و این كار را انجام دهند. اما بخش مهم آن ابراز احساسات و نوع بیان‌شان است. یك گوینده خوب امتیازش این است كه به‌گونه‌ای حرف بزند كه دیگران بلد نیستند حرف بزنند.یك گوینده خوب كسی است كه بهتر ازدیگران می‌بیند،بهترازدیگران می‌شنود،بهترازدیگران می‌گویدوطوری می‌گویدكه دیگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اگر كسی بتواند این كاررا انجام دهد، چه گوینده حرفه‌ای باشد و چه نباشد، مطمئنا گوینده خوبی است.

رادیو، رسانه‌ای دوست‌داشتنی است
منظم در رادیو هم سابقه اجرا و صداپیشگی دارد و سال‌هاست با شبكه‌های مختلف رادیویی همكاری می‌كند. وی درباره این رسانه گرم می‌گوید: به‌نظرم رادیو یك رسانه خوب، دوست‌داشتنی و خاص است. رادیو یك رسانه با‌عنوان است. در رادیو برعكس بقیه حرفه‌ها، كمتر می‌توانند دخل‌و‌تصرف كنند. به‌نظرم همه‌جا می‌توانند بازیگری كنند،همه‌جا می‌تواننددوبله كنند، ولی همه‌جا نمی‌توانند یك رادیو داشته باشند، رادیو نیازمند كارشناسی است و خیلی هم زحمت دارد. این بازیگر همچنین با اشاره به برنامه‌های رادیویی خود ادامه می‌دهد: با شبكه‌های مختلف رادیویی همچون ایران، تهران،سلامت و صبا همكاری كرده‌ام. در حال حاضر به‌دلیل مشغله كاری كمتر در رادیو حضور دارم اما سال‌های زیادی است با رادیوهمكاری می‌كنم؛حدود 28-27 سال با رادیو كار كرده‌ام. در حال حاضر هم با شبكه رادیویی صبا در برنامه «كوی صبا» همكاری می كنم و در رادیو سلامت برنامه «روزهای زندگی» را دارم. در رادیو ایران هم با «جمعه ایرانی» همكاری داشتم.

رادیو حس نزدیكتری به مردم دارد
بازیگر رادیو در بخش دیگری ازصحبت‌هایش به تاثیرپذیری رادیو از افكارعمومی اشاره می‌كند و با بیان این كه تاثیرگذاری رادیو به چه میزان ارزیابی می‌شود، می‌افزاید: به‌شخصه معتقدم رادیو خیلی بیشتر از تلویزیون در افكار عمومی تاثیرگذار است. در حال حاضر بیشتر مردم درگیر كارشان هستند. درخانه سریالی درحال پخش است؛ گاهی افراد یا با موبایل بازی می‌كنندیامطالعه می‌كنند یا مشغول آشپزی هستند یا حرف می‌زنند و... اما زمانی كه شخصی برنامه‌ای از رادیو را انتخاب می‌كند یا این كه هر جایی كه رادیو را می‌شنود، بی‌شك به آن گوش می‌دهد.رادیو به‌گونه‌ای است كه حس نزدیكتری به مردم دارد. به‌نظرم مردم در حال حاضر برای این‌كه بیشتر چیز یاد بگیرند، بیشتر ازحس شنوایی‌شان استفاده می‌كنند.این دوبلوردرباره ویژگی‌ها و مشخصه‌های یك برنامه رادیویی خوب در دنیای امروزی كه دسترسی به انواع و اقسام رسانه‌ها و كانال‌ها آسان شده، می‌گوید: به نظرم رادیو باید یك همسرایی خاصی با خانواده‌ها داشته باشد.

قصه‌های كودك را دوست دارم
منظم به اوقات‌فراغتش كه بیشتر به تفكر می‌گذرد اشاره می‌كند و توضیح می‌دهد: در اوقات‌فراغتم بیشتر فكر می‌كنم، یا این كه دنبال طراحی هستم. مثلا به این فكر می‌كنم كه چگونه می‌شود فلان برنامه را تغییر داد كه بهتر شود یا این‌كه رادیو چگونه می‌تواند به عنوان یك رسانه پیشرفته خودش را نشان دهد؟ آیا چنین چیزی امكان‌پذیر است؟ آیا می‌توان رادیو را به شكل قوی‌تری نشان داد؟ بدون این‌كه بخواهیم ازرسانه و شبكه‌های دیگر استفاده كنیم، آیا می‌توان برنامه‌های تلویزیون را قدرتمندتر كرد؟ آیا خودمان فكر و ذهنیتی برای ادامه و پیشرفت این صنعت داریم؟ اینها همه دغدغه است برای كسی كه در این زمینه كار می‌كند؛ این‌كه آینده كار چگونه می‌شود؟ در اوقات‌فراغتم بیشتر به این موضوعات كه برایم سؤال‌برانگیز است فكر می‌كنم. صداپیشه «فوتبالیست‌ها» در پاسخ به این پرسش كه چقدر اهل مطالعه هستید و آیا مطالعه دركار شما نقشی دارد؟ پاسخ می‌دهد: به تعداد و كثرت كتاب اهمیت نمی‌دهم.معتقدم مطالعه كنیم امامطالعه خوب داشته باشیم،یعنی یك كتاب رادرست بخوانیم.نكات خوب وآموزنده راانتخاب و استخراج كنیم. خیلی جالب است بدانید كتاب‌هایی كه الان می‌خوانم بیشتر درزمینه قصه‌هاست. قصه‌های كودك رابیشتردوست دارم.

انتظارمان را از دیگران كم كنیم
منظم درخصوص این‌كه چگونه می‌توانیم فرد موثری در زندگی خود و دیگران باشیم؟ بیان می‌كند: بستگی به این دارد كه چقدر دیگران از ما تاثیر می‌پذیرند. شما هرگز نمی‌توانید به‌زور خود را موثر و تاثیرگذار نشان دهید. آنچه اهمیت دارد، حركت بر اساس نیازهای مردم و ارائه آنچه آنها می‌خواهند است. به‌هرحال، باید به خاطر داشته باشیم كه درهرشكل و روشی كه رفتار می‌كنیم، باید تلاش كنیم تا انسانی تاثیرگذار باشیم؛ زیرا درغیر این صورت، به هیچ نتیجه‌ای نخواهیم رسید.او با بیان توصیه‌ای برای آسایش و آرامش بیشتر در زندگی ادامه می‌دهد: به نظرم باید انتظارات‌مان را ازدیگران كمتر كنیم. فكر نكنیم كه آدم‌ها باید مثل خودمان باشند، یا این كه بخواهیم آنها رامثل خودمان كنیم.هرفردی شخصیت مجزایی داردكه مختص به خودش است.به نظرم این‌گونه زندگی شكل قشنگ‌تری به خودش می‌گیرد.منظم درباره این‌كه امسال راچگونه سپری كرده،می‌گوید: سال خوبی نبود. سال سختی را به دلایل شخصی گذراندم، هنوزهم سخت می‌گذرد تا ببینیم آینده چه خواهد بود. اوصحبت‌هایش را با یك سخن دلنشین به پایان می‌رساند و می‌گوید: اگر می‌خواهید كسی را به‌خوبی بشناسید، تلاش كنید به حرف‌هایش گوش دهید و تنها به‌عنوان یك شنونده ساده باقی نمانید. فردی كه با شما صحبت می‌كند، قطعا آدم شفافی است؛ اما زمانی كه شما حرف می‌زنید و آن افراد فقط گوش می‌دهند، بدانید كه آنها آدم‌های زیركی هستند.